معرفی انواع ارتودنسی ثابت | 6 نوع پرطرفدار 2025
انواع ارتودنسی ثابت یکی از متداول‌ترین و موثرترین روش‌های درمانی برای اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی است. این روش درمانی با استفاده از براکت‌ها و سیم‌های مخصوص که به صورت دائمی روی دندان‌ها نصب می‌شوند، به مرور زمان موقعیت دندان‌ها را اصلاح می‌کند. در این مقاله جامع، به بررسی انواع مختلف ارتودنسی ثابت، مزایا و معایب هر روش، و نکات مهمی که باید قبل، حین و بعد از درمان رعایت کنید، می‌پردازیم تا بتوانید آگاهانه‌تر بهترین روش درمانی را برای خود انتخاب کنید.
انواع ارتودنسی ثابت چیست؟
انواع ارتودنسی ثابت نوعی درمان تخصصی دندانپزشکی است که در آن از براکت‌ها، سیم‌ها و سایر اجزای ثابت برای اصلاح موقعیت دندان‌ها استفاده می‌شود. این روش درمانی برخلاف ارتودنسی متحرک، به صورت دائمی روی دندان‌ها نصب می‌شود و تا پایان دوره درمان قابل برداشتن نیست. هدف اصلی از ارتودنسی ثابت، ایجاد یک ردیف دندانی منظم و زیبا، همراه با بهبود عملکرد جویدن و صحبت کردن است.
مکانیسم عمل انواع ارتودنسی ثابت بر اساس اعمال نیروی مداوم و کنترل شده به دندان‌ها است. این نیرو از طریق سیم‌های متصل به براکت‌ها اعمال می‌شود و باعث حرکت تدریجی دندان‌ها به سمت موقعیت مطلوب می‌گردد. در این فرآیند، بافت‌های اطراف دندان نیز به تدریج با تغییرات سازگار می‌شوند.
| اجزای اصلی ارتودنسی ثابت | عملکرد |
|---|---|
| براکت‌ها | اتصال به سطح دندان و نگهداری سیم‌های ارتودنسی |
| سیم‌های ارتودنسی | ایجاد نیروی لازم برای حرکت دندان‌ها |
| لیگاچورها | اتصال سیم به براکت‌ها |
| بندها | محکم کردن سیم‌ها در انتهای قوس دندانی |
انواع مختلف ارتودنسی ثابت
امروزه با پیشرفت علم دندانپزشکی، انواع مختلفی از ارتودنسی ثابت در دسترس بیماران قرار دارد. هر کدام از این روش‌ها دارای ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود هستند که انتخاب بهترین گزینه را برای هر فرد متفاوت می‌کند. شناخت کامل این روش‌ها به شما کمک می‌کند تا با مشورت متخصص ارتودنسی، مناسب‌ترین گزینه را برای درمان خود انتخاب کنید.
ارتودنسی ثابت فلزی
ارتودنسی ثابت فلزی متداول‌ترین و قدیمی‌ترین نوع ارتودنسی است که از براکت‌های استیل ضد زنگ ساخته شده است. این نوع ارتودنسی به دلیل مقاومت بالا، قیمت مناسب و کارایی اثبات شده، همچنان یکی از محبوب‌ترین گزینه‌های درمانی است. براکت‌های فلزی امروزی نسبت به نسل‌های قبلی کوچک‌تر و ظریف‌تر شده‌اند و راحتی بیشتری را برای بیمار فراهم می‌کنند.
- مقاومت بالا در برابر شکستگی و آسیب
- هزینه مناسب‌تر نسبت به سایر روش‌ها
- مناسب برای درمان انواع ناهنجاری‌های دندانی
- قابلیت استفاده از کش‌های رنگی برای جذابیت بیشتر
- نیاز به مراقبت کمتر نسبت به انواع دیگر
- سرعت درمان بالاتر در مقایسه با سایر روش‌ها
انواع ارتودنسی ثابت سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی یکی از پیشرفته‌ترین انواع ارتودنسی ثابت است که برای افرادی که نگران زیبایی ظاهری خود در طول دوره درمان هستند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود. براکت‌های سرامیکی از جنس پرسلن یا آلومینای کریستالی ساخته می‌شوند و رنگی مشابه دندان‌های طبیعی دارند. این نوع ارتودنسی به دلیل شفافیت و همرنگی با دندان‌ها، ظاهر زیباتری نسبت به نوع فلزی دارد.
با این حال، براکت‌های سرامیکی نسبت به نوع فلزی شکننده‌تر هستند و نیاز به مراقبت بیشتری دارند. همچنین هزینه این نوع ارتودنسی معمولاً بالاتر از نوع فلزی است. در عین حال، به دلیل مقاومت کمتر در برابر نیروهای وارده، ممکن است طول دوره درمان با براکت‌های سرامیکی کمی طولانی‌تر باشد.
| ویژگی | ارتودنسی فلزی | ارتودنسی سرامیکی |
|---|---|---|
| زیبایی ظاهری | متوسط | عالی |
| مقاومت | بالا | متوسط |
| هزینه | مناسب | بالا |
| سرعت درمان | سریع | متوسط |
ارتودنسی لینگوال (پشت دندانی)
ارتودنسی لینگوال یکی از پیشرفته‌ترین و نامرئی‌ترین انواع ارتودنسی ثابت است که در آن براکت‌ها در سطح داخلی (پشت) دندان‌ها نصب می‌شوند. این روش برای افرادی که به هیچ وجه نمی‌خواهند براکت‌ها از بیرون دیده شوند، گزینه ایده‌آلی است. ارتودنسی لینگوال با وجود هزینه بالاتر و نیاز به تخصص ویژه برای نصب، یکی از محبوب‌ترین روش‌های درمانی در میان بزرگسالان و افراد شاغل در مشاغل اجتماعی است.
ارتودنسی دیمون چیست؟
سیستم ارتودنسی دیمون (Damon) نوعی براکت ارتودنسی ثابت است که با ارتودنسی ثابت معمولی تفاوت هایی دارد. در این روش برای نگهداشتن سیم داخل براکت، از کش‌های رنگی الاستومریک (اورینگ) استفاده نمی‌شود. در عوض، براکت دارای یک دریچه است که باز می‌شود تا سیم را در جای خود قرار دهد و سپس بسته می‌شود.
ارتودنسی دیمون یک سیستم درمانی خاص با فلسفه و نظریه‌های مختص به خود است. این روش، یک سیستم “سلف لیگیتینگ” (self-ligating) است، به این معنی که سیم به طور منفعل (passive) داخل براکت قرار می‌گیرد و اصطکاک بین سیم و براکت کمتر از براکت‌های معمولی است. در مجموع، ارتودنسی دیمون روشی نوآورانه برای درمان انحرافات دندانی است که با کاهش اصطکاک و استفاده از نیروهای کم، به نتایج درمانی مناسب دست می‌یابد.
انواع ارتودنسی رنگی
وقتی صحبت از “ارتودنسی رنگی” به میان می‌آید، منظور استفاده از الاستیک‌ها و کش‌های ارتودنسی رنگارنگ است. این الاستیک‌ها، نوارهای لاستیکی نسبتاً باریک اما محکمی هستند که در طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها موجود می‌باشند.
کش‌ها و الاستیک‌های ارتودنسی برای بیشتر بیمارانی که ارتودنسی ثابت انجام می‌دهند استفاده می‌شود. وظیفه این المان‌ها، مرتب کردن دندان‌ها در جهات خاص است. در گذشته، بیشتر افراد ترجیح می‌دادند که از کش‌های بی‌رنگ یا سفید استفاده کنند. اما امروزه، کودکان، نوجوانان و برخی از جوانان بیشتر تمایل دارند که الاستیک‌های رنگی را انتخاب کنند. این افراد به نوعی “ارتودنسی رنگی” را ترجیح می‌دهند و آن را به عنوان بخشی از استایل و ظاهر خود در نظر می‌گیرند.
در مجموع، انواع ارتودنسی رنگی به معنای استفاده از کش‌ها و الاستیک‌های ارتودنسی در رنگ‌های مختلف به جای رنگ‌های خنثی و معمول است که برای بسیاری از بیماران، به ویژه جوانان، جذاب‌تر و جالب‌توجه‌تر است.
انواع ارتودنسی نامرئی
ارتودنسی نامرئی یک روش درمانی نوآورانه است که از وسایل شفاف و متحرک، بیشتر شناخته شده به عنوان “تراز کننده نامرئی”، برای اصلاح موقعیت دندان‌ها و دستیابی به ساختاری مطلوب برای دهان استفاده می‌کند.برخلاف بریس‌های معمولی، این الاینرهای شفاف بسیار زیباتر و نامرئی‌تر هستند. همچنین به راحتی با هر نوع درمان دهان و دندان سازگار می‌شوند. در ارتودنسی نامرئی، دقت و کیفیت مواد به اندازه پیگیری حرفه‌ای درمان اهمیت دارد. بنابراین، برای به دست آوردن بهترین نتایج با کیفیت، ضروری است که فرآیند تحت نظارت دندانپزشکان متخصص در این نوع موارد باشد.
مزایای اصلی انواع ارتودنسی نامرئی عبارتند از:
- ظاهر زیباتر و نامرئی‌تر نسبت به بریس‌های سنتی
- سازگاری بالا با درمان‌های دهان و دندان
- نیاز به دقت و پیگیری حرفه‌ای در طول درمان
برای انجام ارتودنسی نامرئی در شیراز پیشنهاد ما به شما کلینیک تخصصی دندانپزشکی تبسم با مدیریت دکتر مریم زراعت کار می باشد.
ارتودنسی متحرک
انواع ارتودنسی متحرک یک روش درمانی پیشرفته است که به کمک دستگاه‌های قابل تغییر، به اصلاح و بهبود وضعیت دندان‌ها و فک بالا و پایین می‌پردازد. این روش، برخلاف ارتودنسی ثابت، دندان‌ها را به طور مستقیم نمی‌چسباند و قابل برداشتن است.
دستگاه‌های ارتودنسی متحرک شامل انواع براکت‌ها، اسپیسرها، پلیت‌ها و ماسک‌ها هستند که به صورت مجزا یا ترکیبی با هم استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها با اعمال فشار و کشش لازم، موقعیت دندان‌ها و فک را تغییر می‌دهند. ارتودنسی متحرک برای درمان انواع مشکلات دندانی و فکی مانند برجستگی دندان‌ها، تراکم دندان‌ها، کج شدگی فک و دندان‌ها و فاصله میان دندان‌ها به کار می‌رود. برای رسیدن به بهترین نتایج، این درمان باید توسط پزشک ارتودنتیست مجرب و با تجربه انجام شود و دستگاه‌های مورد استفاده نیز به دقت تنظیم گردند.
مقایسه انواع ارتودنسی ثابت
انتخاب نوع مناسب ارتودنسی ثابت یکی از مهم‌ترین تصمیمات در روند درمان است. این انتخاب باید با توجه به عوامل مختلفی مانند شدت ناهنجاری دندانی، بودجه در دسترس، سبک زندگی و ترجیحات زیبایی شناختی صورت گیرد. در این بخش، به بررسی دقیق مزایا و معایب هر روش، هزینه‌ها و طول دوره درمان می‌پردازیم تا دید جامع‌تری نسبت به گزینه‌های موجود داشته باشید.
مزایا و معایب هر روش
هر یک از روش‌های انواع ارتودنسی ثابت دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود هستند. برای مثال، ارتودنسی فلزی با وجود مقاومت بالا و هزینه مناسب، ممکن است از نظر زیبایی برای برخی افراد مطلوب نباشد. در مقابل، ارتودنسی سرامیکی با وجود زیبایی بیشتر، شکننده‌تر است و نیاز به مراقبت بیشتری دارد. درک این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.
- مزایای کلیدی ارتودنسی فلزی: مقاومت بالا، هزینه مناسب، سرعت درمان بالا
- مزایای ارتودنسی سرامیکی: زیبایی بیشتر، کمتر دیده شدن، مناسب برای عکاسی
- مزایای ارتودنسی لینگوال: نامرئی بودن کامل، مناسب برای افراد با مشاغل اجتماعی
- مزایای ارتودنسی دیمون: راحتی بیشتر، نیاز به مراجعات کمتر، درد کمتر
هزینه انواع ارتودنسی ثابت
هزینه انواع ارتودنسی ثابت به عوامل مختلفی از جمله نوع براکت‌ها، پیچیدگی درمان، تجربه متخصص و موقعیت جغرافیایی مطب بستگی دارد. به طور کلی، ارتودنسی فلزی مقرون به صرفه‌ترین گزینه است، در حالی که ارتودنسی لینگوال گران‌ترین گزینه محسوب می‌شود. ارتودنسی سرامیکی و دیمون نیز در رده‌های میانی قرار می‌گیرند.
بسیاری از کلینیک‌های دندانپزشکی امکان پرداخت اقساطی هزینه درمان را فراهم می‌کنند که می‌تواند گزینه مناسبی برای افرادی باشد که توانایی پرداخت یکجای هزینه را ندارند. همچنین برخی بیمه‌های درمانی بخشی از هزینه‌های ارتودنسی را پوشش می‌دهند که می‌تواند در کاهش هزینه‌های درمان موثر باشد.
طول دوره درمان
طول دوره درمان ارتودنسی ثابت به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله شدت ناهنجاری دندانی، سن بیمار، نوع براکت مورد استفاده و میزان همکاری بیمار در رعایت توصیه‌های درمانی. به طور میانگین، دوره درمان ارتودنسی ثابت بین 18 تا 36 ماه طول می‌کشد. البته در موارد ساده‌تر ممکن است این زمان کوتاه‌تر و در موارد پیچیده‌تر طولانی‌تر باشد.
مراحل درمان انواع ارتودنسی ثابت
درمان ارتودنسی ثابت شامل مراحل مختلفی است که هر کدام اهمیت خاص خود را دارند. آشنایی با این مراحل به شما کمک می‌کند تا درک بهتری از روند درمان داشته باشید و با آمادگی بیشتری وارد پروسه درمان شوید.
قبل از شروع درمان
قبل از شروع درمان انواع ارتودنسی، متخصص معاینات کاملی انجام می‌دهد که شامل گرفتن عکس‌های رادیوگرافی، قالب‌گیری از دندان‌ها و بررسی وضعیت کلی دهان و دندان است. در این مرحله، طرح درمان مناسب برای بیمار تعیین می‌شود و در مورد نوع براکت‌ها، مدت زمان تقریبی درمان و هزینه‌ها تصمیم‌گیری می‌شود.
- معاینه اولیه و بررسی وضعیت دندان‌ها
- تهیه رادیوگرافی و عکس‌های داخل دهانی
- قالب‌گیری و تهیه مدل از دندان‌ها
- ارائه طرح درمان و مشاوره در مورد انواع براکت‌ها
- توضیح در مورد هزینه‌ها و نحوه پرداخت
حین درمان
مرحله اصلی درمان با نصب براکت‌ها روی دندان‌ها آغاز می‌شود. این فرآیند معمولاً حدود 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد و بدون درد است. پس از نصب براکت‌ها، سیم‌های ارتودنسی در آنها قرار داده می‌شود و با استفاده از لیگاچورها محکم می‌شود. در طول دوره درمان، بیمار باید هر 4 تا 6 هفته یکبار برای تنظیم و کنترل براکت‌ها به مطب مراجعه کند.
پس از درمان
پس از پایان دوره درمان و برداشتن براکت‌ها، مرحله نگهداری آغاز می‌شود. این مرحله بسیار مهم است و موفقیت بلندمدت درمان به آن بستگی دارد. در این مرحله، از ریتینرها (نگهدارنده‌ها) برای حفظ موقعیت جدید دندان‌ها استفاده می‌شود. ریتینرها ممکن است ثابت یا متحرک باشند و مدت زمان استفاده از آنها بسته به نظر متخصص و شرایط بیمار متفاوت است.
نکات مهم مراقبتی در انواع ارتودنسی ثابت
رعایت نکات مراقبتی در طول دوره درمان ارتودنسی ثابت، نقش مهمی در موفقیت درمان و کاهش عوارض احتمالی دارد. این مراقبت‌ها شامل رعایت بهداشت دهان و دندان، توجه به رژیم غذایی مناسب و مراقبت‌های ویژه از براکت‌ها می‌شود.
تغذیه مناسب در انواع ارتودنسی
تغذیه صحیح در دوران ارتودنسی ثابت اهمیت ویژه‌ای دارد. برخی مواد غذایی می‌توانند به براکت‌ها آسیب برسانند یا باعث تجمع پلاک دندانی شوند. شناخت غذاهای مجاز و غیرمجاز و رعایت اصول تغذیه‌ای مناسب، به حفظ سلامت دهان و دندان و موفقیت درمان کمک می‌کند.
- غذاهای نرم و پوره شده را در اولویت قرار دهید
- از مصرف غذاهای سفت و چسبنده خودداری کنید
- میوه‌ها و سبزیجات را به قطعات کوچک تقسیم کنید
- نوشیدنی‌های گازدار و اسیدی را محدود کنید
بهداشت دهان و دندان
رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران ارتودنسی ثابت از اهمیت دوچندانی برخوردار است. وجود براکت‌ها و سیم‌ها باعث می‌شود تمیز کردن دندان‌ها دشوارتر شود و احتمال تجمع پلاک و باکتری‌ها افزایش یابد. استفاده از وسایل مخصوص نظافت دهان و دندان و رعایت اصول صحیح مسواک زدن، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و التهاب لثه ضروری است.
توصیه می‌شود حداقل سه بار در روز و پس از هر وعده غذایی، دندان‌ها را با مسواک مخصوص ارتودنسی تمیز کنید. استفاده از نخ دندان مخصوص و دهانشویه نیز به حفظ بهداشت دهان کمک می‌کند. همچنین مراجعه منظم به دندانپزشک برای جرم‌گیری و معاینات دوره‌ای ضروری است.
مراقبت‌های پس از انواع ارتودنسی
علاوه بر رعایت بهداشت و تغذیه مناسب، برخی مراقبت‌های ویژه نیز در دوران ارتودنسی ثابت ضروری است. این مراقبت‌ها شامل محافظت از براکت‌ها در برابر ضربه، استفاده از موم ارتودنسی در صورت ایجاد زخم در دهان و مراجعه فوری به متخصص در صورت شکستن یا شل شدن براکت‌ها می‌شود.
موارد کاربرد انواع ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت برای درمان طیف وسیعی از ناهنجاری‌های دندانی و فکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شناخت این موارد می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری برای انجام درمان کمک کند.
ناهنجاری‌های دندانی
ناهنجاری‌های دندانی شامل مواردی مانند بی‌نظمی در ردیف دندان‌ها، فاصله بین دندان‌ها، همپوشانی دندان‌ها و چرخش دندان‌ها می‌شود. ارتودنسی ثابت با اعمال نیروی مداوم و کنترل شده، می‌تواند این مشکلات را اصلاح کند و باعث زیبایی و عملکرد بهتر دندان‌ها شود.
- دندان‌های نامنظم و کج
- فاصله بین دندان‌ها (دیاستما)
- همپوشانی و فشردگی دندان‌ها
- دندان‌های چرخیده
مشکلات فکی
علاوه بر ناهنجاری‌های دندانی، انواع ارتودنسی ثابت برای درمان مشکلات فکی نیز کاربرد دارد. این مشکلات می‌تواند شامل جلو یا عقب بودن فک، عدم تقارن فک و مشکلات مفصل فکی-گیجگاهی باشد. در برخی موارد، درمان ارتودنسی ممکن است همراه با جراحی فک انجام شود تا نتیجه بهتری حاصل شود.
درمان مشکلات فکی با ارتودنسی ثابت نه تنها باعث بهبود ظاهر صورت می‌شود، بلکه می‌تواند مشکلات عملکردی مانند اختلال در جویدن، تنفس و صحبت کردن را نیز برطرف کند. همچنین درمان به موقع این مشکلات می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر در آینده جلوگیری کند.
